Την Τετάρτη 18 Νοεμβρίου, η Σλοβενία έκλεισε τα σύνορά της για πρόσφυγες που δεν κατάγονται από τη Συρία, το Αφγανιστάν ή το Ιράκ. Αμέσως μετά, η Κροατία, η Σερβία και η ΠΓΔΜ ακολούθησαν την ίδια τακτική, εγκλωβίζοντας χιλιάδες ανθρώπους ανάμεσα στα σύνορα. Η περίπτωση της Ειδομένης, ενός από τα βασικά σημεία διέλευσης του «βαλκανικού δρόμου», δεν αποτελεί εξαίρεση. Χωρίς αμφιβολία, εντάσσεται στο στρατηγικό σχεδιασμό της ΕΕ για να παρεμποδίσει και να ελέγξει τη μετακίνηση των πληθυσμών.
Στην Ειδομένη αποτυπώθηκαν ξεκάθαρα τα χαρακτηριστικά μιας νέας φάσης του προσφυγικού. Ήδη και πριν από το κλείσιμο των συνόρων είχε μετατραπεί σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπου ο εγκλωβισμός σε συνθήκες πλήρους εξαθλίωσης αναιρεί κάθε πρόφαση ανθρωπισμού. Εξελίχθηκε σε ένα απομονωμένο κέντρο διαλογής, όπου ο διαχωρισμός προωθεί το μίσος και το ρατσισμό ανάμεσα σε ανθρώπους με κοινή μοίρα. Φτάνοντας στην Ειδομένη, την Κυριακή 6/12, αυτό που άκουγες παντού ήταν τα συνθήματα και οι κραυγές από διαμαρτυρίες των εγκλωβισμένων.
Όμως ο διαχωρισμός και ο εγκλωβισμός ήταν εμφανώς χωροθετημένοι. Τοποθετούνταν στο χώρο με τη μορφή ενός άτυπου δεύτερου φράχτη, ο οποίος διαδοχικά υψώθηκε ανάμεσα σε όσους είχαν ελευθερία μετακίνησης και σ’ αυτούς στους οποίους απαγορευόταν η διέλευση. Αυτό που αντίκριζες ήταν από τη μια πλευρά ουρές ανθρώπων που περίμεναν με τις ώρες να περάσουν τα σύνορα, και από την άλλη άνθρωποι εγκλωβισμένοι που αναζητούσαν διαφυγή. Από τη μια πλευρά, κοντά στο σύνορο, είχαν στηθεί οι μεγάλες σκηνές της Ύπατης Αρμοστείας πλαισιωμένες από σκηνές ΜΚΟ που παρείχαν μικρά γεύματα και ιατρική περίθαλψη, κι από την άλλη, σε μια μεγάλη έκταση κατά μήκος των γραμμών του τρένου, σκόρπιες μικρές σκηνές, μια ελάχιστη υποψία θεσμικής πρόνοιας και οι αλληλέγγυες δομές κουζίνας, ένδυσης και πληροφόρησης.
Στο κέντρο αυτού του άτυπου συνόρου και φράχτη, κλούβες, το κοντέινερ της ΕΛ.ΑΣ. πλάτη στο κοντέινερ της Frontex, μπάτσοι, περιπολικά και οι συνήθεις καντίνες για φόρτιση κινητών, σάντουιτς και καφέδες, η γνωστή μικροσυμμαχία του εμπόρου και του ασφαλίτη, τα κοράκια των ταξί και των πρακτορείων. Παρ’ όλα αυτά, όσο κι αν τα κράτη επενδύουν στους διαχωρισμούς και στα κάθε λογής σύνορα και φράχτες ανάμεσα στους λαούς, θα εμφανίζονται πάντα ρωγμές που με συλλογικές αντιστάσεις κι έμπρακτη αλληλεγγύη μπορούν να γίνουν περάσματα ελευθερίας.
Τις μέρες που ήμασταν εκεί, είδαμε στιγμές έντασης να καταλήγουν σε συμφιλίωση και αγκαλιές. Είδαμε ανθρώπους να δίνουν τις σκηνές και τις κουβέρτες τους σε όσους ήταν πιο ευάλωτοι, ενώ υπήρχαν πολλοί που δε δέχτηκαν καλύτερα ρούχα και παπούτσια για να πάρουν όσοι δεν είχαν καθόλου. Είδαμε αλληλέγγυους να μπαίνουν από σκηνή σε σκηνή για να δουν ποιες είναι οι ανάγκες και πρόσφυγες να πλαισιώνουν τις αυτοοργανωμένες δομές. Είδαμε ανθρώπους που αρνούνταν να περάσουν χωρίς τους συντρόφους τους. Είδαμε μια γυναίκα να σκίζει τα χαρτιά της σε ένδειξη αλληλεγγύης σε όσους δεν θα μπορούσαν να περάσουν γιατί δεν είχαν χαρτιά. Σήμερα, καθώς γράφουμε αυτό το κείμενο, η Ειδομένη έχει εκκενωθεί με βασική αιτιολόγηση την απελευθέρωση της σιδηροδρομικής γραμμής για τις εμπορικές αμαξοστοιχίες, ενώ η Frontex ετοιμάζεται να αναλάβει τη διαχείριση του σημείου, όπως επίσης έχει αναλάβει τον φράχτη του Έβρου.
Για άλλη μια φορά αποδεικνύεται ότι η Ευρώπη των δικαιωμάτων και της ελεύθερης μετακίνησης δεν είναι παρά ιδεολογικό πρόσχημα για την ελεύθερη μετακίνηση των εμπορευμάτων. Οι μετανάστες και πρόσφυγες έχουν ήδη μεταφερθεί στην Αθήνα, και από ένα νέο σημείο εγκλωβισμού αναζητούν νέους τρόπους διαφυγής. Την ίδια στιγμή ετοιμάζονται κέντρα κράτησης ενώ για τους περισσότερους δε θα ισχύσει κανένα καθεστώς προστασίας και καμία διαδικασία ασύλου – πολλοί είναι εκείνοι που απλά θα «εξαφανιστούν» εν μια νυκτί με το σύστημα των επαναπροωθήσεων. Επιπλέον στα νησιά ετοιμάζονται πυρετωδώς τα hot spots διαχωρισμού και κράτησης, ενώ η Ε.Ε. έχει κλείσει ήδη συμφωνία με τη Τουρκία, αμείβοντάς την ώστε να αποτρέπει πληθυσμούς από το να περνάνε το Αιγαίο. Το επόμενο διάστημα οι διαχωρισμοί θα ενισχυθούν ακόμη περισσότερο και τα εμφανή όσο κι αόρατα ή άτυπα σύνορα και φράχτες θα πολλαπλασιαστούν.
Η μετακίνηση όλων αυτών των ανθρώπων δεν είναι φυσική μετακίνηση πληθυσμών με βάση την αυτοδιάθεσή τους. Είναι βίαιος ξεριζωμός που έχει τη βάση του στις πολλαπλές σχέσεις εξάρτησης και υποτέλειας μεταξύ των κρατών και εντός τους, σχέσεις που αναπαράγονται στο πλαίσιο του διεθνούς ανταγωνισμού για πόρους και εξουσία. Η οικονομική εξαθλίωση και η απειλή της ζωής εντάσσονται στον ίδιο πόλεμο. Γι’ αυτό το λόγο στα δικά μας μάτια οι Σύριοι και οι Μαροκινοί, οι Ιρανοί και οι Αφγανοί δεν έχουν παρά τις διαφορές που έχουμε όλοι οι καταπιεσμένοι.
Καλούμε κάθε αγωνιζόμενο άνθρωπο και κάθε αντιστεκόμενο κομμάτι της κοινωνίας να αναγνωρίσει στον αγώνα των μεταναστών και των προσφύγων για ελευθερία μετακίνησης και αξιοπρεπή διαβίωση, τον αγώνα καθενός και καθεμιάς μας όπως πραγματώνεται μέσω της έμπρακτης αλληλεγγύης ως αντιθεσμική, αυτοοργανωμένη, αδιαμεσολάβητη σύγκρουση με την κρατική-καπιταλιστική βαρβαρότητα, τα σύνορα, τον ρατσισμό, τους θρησκευτικούς φανατισμούς, τους πλαστούς διαχωρισμούς.
Καμία διαλογή, καμία κράτηση
Ελεύθερη μετακίνηση για όλες και για όλους
Γκρέμισμα κάθε φράχτη, κατάργηση κάθε συνόρου
Να κάνουμε τις ρωγμές, για όλους, περάσματα